Huwelijksfotografie

Op fora allerhande en occasioneel in mijn mailbox, lees ik geregeld vragen in de strekking "Help, ik fotografeer morgen het huwelijk van vrienden en weet niet welke camera-instellingen te gebruiken!". Zoals voor mijn "aankooptips voor nieuwe camera", leek het me makkelijker om ook aan dit onderwerp een artikel (of waarschijnlijk meerdere) te wijden, in plaats van telkens elke vraag individueel te beantwoorden. Aangezien dergelijke vragen vaak een hele discussie uitlokken, denk ik dat enige duiding echter wel op zijn plaats is voor ik concreet van wal steek.

Ik ben de eerste die zal toegeven dat "oefening kunst baart", maar tegelijkertijd ben ik ook de eerste die zal zeggen: EEN HUWELIJK IS NIET HET MOMENT OM TE OEFENEN!!!!!!! Neen, dat zeg ik niet uit angst om mijn job te zien ondergaan door de oprukkende amateurs die alle werk van me zouden kunnen afpikken. In dat geval zou ik gewoon lekker zwijgen en iedereen zijn ding laten doen. Maar laten we eerlijk zijn: zeer weinig opdrachten zijn emotioneel zo geladen als een huwelijk. Het koppel maakt dit (als alles goed zit) maar 1 keer mee en bijgevolg is het vastleggen van die herinneringen voor hen heel belangrijk. Tel dat op met het feit dat alles op die dag razendsnel gaat en je ziet in dat er geen ruimte is voor fouten. De ceremonie op het gemeentehuis duurt bijvoorbeeld hooguit 10 minuutjes en speelt zich af in een ruimte waar je als fotograaf misschien nog nooit geweest bent en met allerhande technische uitdagingen, van lelijke achtergronden tot storend tegenlicht (of gewoon helemaal geen licht...). "Even snel wat experimenteren en op het schermpje kijken wat het beste uitkomt" is er dus niet bij.

Kortom, als je nog nooit een huwelijk fotografeerde, is het makkelijk alles te onderschatten. Het lezen van enkele tips (waaronder dit artikel) zal echt niet voldoende zijn. Het is niet omdat iedereen je vakantiefoto's de hemel in prijst, dat je ook voldoende kennis hebt om een huwelijksreportage tot een goed einde te brengen. Een eerste tip is dan ook: "bezint eer gij begint!". Uiteraard begrijp ik wel dat je graag je beste vrienden of naaste familie dit plezier wil doen en hen leuke foto's zou willen bezorgen, en dat het hierdoor heel moeilijk wordt als de vraag gesteld wordt. Wees je echter bewust van je beperkingen, en, belangrijker nog, communiceer deze beperkingen klaar en duidelijk naar het koppel toe. Wijs hen erop dat je ervaring beperkt is en dat dus de kans bestaat dat de resultaten kunnen tegenvallen! Een verwittigd man is er twee waard, een verwittigd koppel dus minstens 4...

Nu hoor ik de ambitieuze fotografen onder jullie het al denken: "Hoe kom je dan in godsnaam aan ervaring??". Naar mijn bescheiden mening is "meelopen" de beste methode. Veel beroepsfotografen (ook ik), doen bij een huwelijksreportage een beroep op een assistent (laat dat trouwens al een indicatie zijn van de moeilijkheidsgraad van het geheel). Als assistent doe je enorm veel ervaringen op: je leert wat je moet verwachten, wat belangrijk is, waarop te letten, welk materiaal onontbeerlijk is,... Heb je niet de mogelijkheid om als assistent te beginnen, dan is het nog vaak wel mogelijk om samen te werken met iemand die, net als jij, goed (of liefst: nog beter) op de hoogte is. Er zijn in je omgeving wellicht, al dan niet amateur-fotografen die meer ervaring hebben als jij. Op de huwelijksdag kunnen zij je bijstaan met raad en daad, zorgen voor de veilige en nodige foto's en dergelijke, waardoor de stress voor jou al een heel pak minder groot zal zijn. Kortom: samenwerken is de clue! Je eerste huwelijksreportage(s) doe je dus onder geen beding alleen! Mijn eerste ervaringen deed ik op samen met collega fotografe Sarah Coenen. We volgden samen onze opleiding fotografie (3 jaar) en waren dus goed op elkaar afgestemd, wat alleen maar een voordeel was.

Voor ik helemaal van wal steek nog even dit. Geen enkele van mijn tips is te interpreteren als Heilig Evangelie, mijn werkwijze is ver van de Enige Juiste (want die bestaat niet) en er zijn talloze anderen die ander en ongetwijfeld beter advies kunnen geven! Het enige wat ik hiermee wil tonen is een werkwijze waarvan bewezen is dat ze VOOR MIJ werkt en tips geven die ik zelf met vallen en opstaan heb moeten leren. Kortom, alle informatie die volgt is uiteraard niet als regel te interpreteren, maar eerder als mogelijke hulp, als "een optie".

Dit gezegd zijnde, hier gaan we dan!

1 Voorbereiding is het halve werk!
Hoewel deze tip van toepassing is voor alle fotografie-opdrachten, is dat zeker het geval voor een huwelijksreportage. Alles verloopt op die dag heel snel en volgens een strak schema. Een goede voorbereiding zal je bijgevolg een heleboel stress en onaangename verrassingen besparen. Voor mij gaat deze voorbereiding als volgt in zijn werk.

Nadat een koppel me contacteert voor een presentatie van mijn portfolio (albums en dergelijke), wordt er een eerste afspraak gemaakt. Hoewel deze afspraak dus voornamelijk dient om mijn werk voor te stellen, zal ik toch al zoveel mogelijk info proberen te verzamelen aangaande locaties, planning en ideeën. De kans is uiteraard reëel dat het koppel zal kiezen voor een andere fotograaf, maar als ik toch gekozen wordt, heb ik meteen een aantal basisgegevens. Aangezien die eerste afspraken vaak meer dan een jaar op voorhand plaats vinden, zijn er uiteraard nog veel vraagtekens. Daarom wordt er altijd opnieuw afgesproken dichter bij de trouwdatum, bijvoorbeeld enkele weken vooraf. De concrete planning ligt dan meestal vast voor het koppel en dus kan er een "draaiboek" opgesteld worden. In de tussentijd tussen beide afspraken, heb ik trouwens de tijd gehad om op zoek te gaan naar geschikte locaties en deze te verkennen.

Op basis van de dagindeling van het koppel, stel ik voor mezelf (en assistent) een zo gedetailleerd mogelijk tijdsschema op. Er wordt (uiteraard) rekening gehouden met tijden die nodig zijn voor verplaatsingen (inclusief parkeren wat niet altijd evident is op sommige locaties) en er wordt rekening gehouden met marges: niet alles kan op voorhand precies getimed worden en sommige dingen zullen onvermijdelijk uitlopen.

Zoals hoger al vermeld, zoek en verken ik steeds alle locaties op voorhand, vooral dan de locaties voor de fotoshoot zelf. Het moeilijkste hierbij is vaak het zoeken van geschikte binnenlocaties in geval van slecht weer. Dit neemt dan ook vaak het meeste tijd in beslag van alle voorbereidingen. Net daarom is het interessant als het koppel goed op tijd contact heeft opgenomen en niet heeft gewacht tot het allerlaatste nippertje! De definitieve keuze voor de locatie wordt uiteraard mee bepaald door het koppel, maar ik probeer steeds een aantal opties in verschillende "stijlen" voor te stellen. Praktische overwegingen zoals ligging en bereikbaarheid spelen uiteraard een grote rol bij de keuze, maar alles hangt samen van de beschikbare tijd op de trouwdag. Ook voor bekendere locaties (waar ik bijvoorbeeld al eerder werkte) is een korte verkenning op voorhand nog steeds interessant: ik krijg nieuwe ideeën en wordt herinnderd aan bepaalde moeilijkheden qua lichtinval of achtergrond.

Naast de locatie voor de fotoshoot, probeer ik ook zoveel mogelijk de kerk en het gemeentehuis te verkennen, hoewel zeker dat laatste niet altijd lukt. Op die manier zijn er ook hier geen onaangename verrassingen op de trouwdag. Het zal je maar gebeuren dat je bijvoorbeeld niet weet dat de wekelijkse markt net op de trouwdag alle parkeerplaats onbruikbaar maakt en als kers op de taart ook die mooie groene achtergrond omtovert tot een bonte schakering van kraampjes en (heel nieuwsgierige) mensen!

Kortom: de voorbereiding is voor mij essentieel!

2 Wees goed georganiseerd

Hoewel ik over de voorbereidingen in het vorige punt nog wel even door kan gaan en een goede organisatie van je werkwijze zeker ook thuishoort onder de noemer "voorbereiding", bij deze toch even benadrukken hoe belangrijk orde en discipline zijn bij een huwelijksreportage. Zo heeft alle materiaal een vaste plaats in je fototas. Dit mag dan wel belangrijk zijn bij alle foto-opdrachten, maar zeker bij een huwelijksreportage besteedt ik hier extra aandacht aan. Ik zorg dat ik mijn objectieven blindelings weet te vinden in mijn tas, net als batterijen en kaartjes bijvoorbeeld. Wat deze laatste twee betreft: je zal moeten uitkijken dat je de "volle" kaartjes van de "lege" weet te onderscheiden en bij de batterijen net hetzelfde. Klinkt misschien vanzelfsprekend, maar in het heet van de strijd zijn deze kaartjes of batterijen (die er allemaal identiek uitzien) heel snel verwisseld! Daarom dragen alle kaartjes en batterijen (per set) een nummer. Om lege en volle kaartjes van elkaar te onderscheiden gebruik ik zelf het volgende "trucje". De lege kaartjes (die altijd in de camera geformatteerd worden, NOOIT op de computer) steken mooi met de bedrukte kant naar boven (de merknaam, SANDISK in mijn geval) in hun hoesje. Als een kaartje vol is gaat dat onmiddelijk terug de fototas in. Als ik niet onmiddellijk tijd heb om het terug in het hoesje te steken, gaat dit volle kaartje LOS in een goed afgesloten deel van de tas. Van zodra de tijd er is, gaat dit volle kaartje met de bedrukte kant omlaag, dus merknaam naar beneden, niet zichtbaar terug het hoesje in. Gevolg: een kaartje waarvan de merknaam zichtbaar is, is per definitie leeg. Een kaartje dat los in de tas zit of met de merknaam NIET ZICHTBAAR in een hoesje, is per definitie vol en dus niet bruikbaar. Voor batterijen doe ik bijna hetzelfde: geladen batterijen zitten in een doosje, de lege batterijen zwerven "los" in een apart vak van de tas. Dit werkt niet alleen duidelijk, maar ook snel: ik kan de "gebruikte" items gewoon snel in de tas kieperen en weet toch dat ze gebruikt zijn.

Als er dan bijvoorbeeld tijdens receptie of avondfeest wat tijd is om bijvoorbeeld kaartjes te kopieren naar een laptop of imagetank, worden alle "geleegde" kaartjes weer in het hoesje gedaan met de merknaam zichtbaar, dus "veilig" voor gebruik.

Zoals dit voorbeeldje van kaartjes en batterijen, heeft elk onderdeeltje van mijn uitrusting wel een specifiek gekozen plekje of doel. Op die manier worden dus niet enkel misverstanden en fouten voorkomen, maar win je ook kostbare tijd tijdens de reportage.

3 Backup, backup en, euh, backup!

Wellicht de grootste fout die je als fotograaf kan maken bij een huwelijksreportage is opdagen zonder voldoende reservemateriaal. De camera's van tegenwoordig mogen dan wel staaltjes van spitstechnologie zijn, maar dat betekent jammer genoeg niet dat ze niet stuk kunnen gaan. Daarom: zorg ervoor dat je minstens een tweede camerabody bij de hand hebt. Let op, ik zeg: BIJ DE HAND. Ik las onlangs op een forum de reactie van iemand die fier verkondigde "altijd een tas met reservemateriaal...in de koffer van de auto te hebben". Heel nobel idee, maar minder leuk als je de hele ceremonie moet stilleggen om snel je tweede camera uit de koffer van de auto te gaan halen. Enige plaats voor je belangrijkste reservemateriaal is, volgens mijn heel bescheiden mening, in dezelfde tas als de rest van je materiaal, of toch minstens even vlot bereikbaar. Dit geldt niet alleen voor camera's, maar bijvoorbeeld ook voor lenzen. Het is misschien wat overkill om al je duurste objectieven gewoon dubbel te gaan kopen, maar bijvoorbeeld een goeie allround zoomlens kan in noodgevallen het verschil maken tussen wel of geen foto's, als bijvoorbeeld je lichtsterke zoom of je standaardlens het begeeft (of de spreekwoordelijke benen neemt). Kan er dan zoveel mislopen met een objectief? Misschien ben ik hierin te fatalistisch ingesteld, maar ook je objectieven zijn onderhevig aan "storingen": naast de fragiele mechanica die er tegenwoordig inzit (Vibration reduction, computerchips, autofocusmotor,...), kan er ook iemand op een onbewaakt moment, volledig onbedoeld en per ongeluk, met pakweg de ritssluiting van zijn jas een mooie hak in de frontlens zetten in het getrek en geduw dat wel eens vaker voorkomt.

Trouwens, niet alleen voor camera en objectieven heb je best een alternatief, maar uiteraard zijn reservebatterijen en kaartjes een must. En één setje extra AA batterijtjes telt NIET als backup: persoonlijk heb ik altijd minstens een vijftal setjes van 4 stuks OPLAADBARE batterijen mee voor flits en dergelijke. De lader daarvan gaat dan ook nog eens mee "just in case". Uiteraard: hoe meer flitsen er gebruikt worden, hoe groter het aantal batterijtjes... Wat dat betreft trouwens even geheel terzijde: gebruik aub herlaadbare exemplaren, "wegwerpbatterijen" zijn in deze crisistijden voor het milieu echt wel "not done" vind ik...

Als je bovenstaande noodscenario's echt te ver gezocht vindt ("schaam op jou"), wees dan op zijn minst zo verstandig om even stil te staan bij een "wat als" scenario. Denk met andere woorden even na over met welke lens je bijvoorbeeld gaat verder werken als je standaardlens het begeeft of "verdwijnt". Groothoek? Of tele? Gewoon het feit dat je hier van tevoren even over hebt nagedacht geeft je al een heel klein voordeel moest het ondenkbare toch ooit gebeuren...

Nog een laatste item wat thuishoort onder de noemer "backup" is het leeg maken van kaartjes. Hoewel ik persoonlijk vind dat je dit best pas doet als al je foto's veilig thuis in je archief zitten (hoe dat archief eruit zit is stof voor een later artikel), is het inderdaad soms mogelijk dat je toch al op locatie hiermee begint. Zelf fotografeer ik vaak tot en met de openingsdans. Terwijl de gasten genieten van hun feestmaal, heb ik dus vaak even (voor de eerste keer op die lange dag) tijd om wat op adem te komen en dus ook intussen al wat kaartjes te kopiëren. Dit gebeurt dan naar de interne harde schijf van de laptop die in dergelijke gevallen altijd mee gaat. MAAR, hiermee is de kous niet af. Ik gebruik voor mezelf als gouden regel: een kaartje wordt pas geformatteerd als ik zeker ben dat de foto's op minstens twee verschillende, van elkaar onafhankelijke media, staan. Dat betekent dus: niet alleen kaartjes kopiëren naar de laptop, maar daarna ook nog eens naar een zogeheten imagetank (een soort van standalone, draagbare harde schijf). Pas als ik heb kunnen verifiëren dat de foto's correct weggeschreven zijn naar beide media, zal ik het kaartje in kwestie eventueel formatteren.

Het kopiëren van de kaartjes op locatie doe ik trouwens niet zozeer om die kaartjes al terug te kunnen gebruiken, maar eerder om tijd te winnen bij de archivering achteraf. Bij het kopiëren worden namelijk de correcte bestandsnamen al gegeven en keywords aan de foto's gehangen, zodat achteraf alles makkelijk terug te vinden is in mijn archief. Door dit alvast te doen op de (schaarse) "dooie" momenten tijdens de avond zelf, hoef ik achteraf enkel maar de catalogus (Lightroom) van de laptop te importeren in het archief thuis. Daar kan ik dan onmiddellijk beginnen met de nabewerking, maar daarover later ook ongetwijfeld meer.

Hoewel ik op sommige vlakken wat "kort door de bocht" ging en er nog veel meer tips te geven vallen specifiek voor huwelijksreportages, hou ik het voorlopig hiermee voor bekeken. Ik hoor graag jullie feedback. Proficiat trouwens aan degenen die het tot hier gehaald hebben ;-)

c u soon

Roeland