Welke camera?

Ik krijg de laatste tijd steeds vaker en vaker de vraag: "Welke camera zou ik het best kopen?".  Omdat ik vaak hetzelfde antwoord zit te mailen, dacht ik dat ik mijn advies net zo goed hier in de vorm van een artikel kan schrijven.  Tijd gespaard voor mij en de info is voor iedereen toegankelijk ;-)  Ok let's go...

Eerst en vooral:  ik ben een Nikon gebruiker en ben dat altijd geweest.  Bijgevolg ben ik dan ook niet op de hoogte van de andere merken, op enkele uitzonderingen na.  Dit artikel bevat echter voldoende algemene tips om voor iedereen een hulp te kunnen zijn.  Waarom ik met Nikon werk? Toen ik zoveel jaar geleden begon met fotografie, heb ik van al de grote merken een vergelijkbaar toestel naast mekaar gelegd en gewoon gekozen wat het beste in de hand lag en waarvan de bediening voor mij het meest intuïtief was.  En voor mij was dat Nikon.  Intussen heb ik al duizenden geïnvesteerd aan materiaal, vooral lenzen, dus blijf ik uiteraard bij dat merk.  Tot zeer grote tevredenheid overigens.  Conclusie betreffende het merk:  zolang je kiest voor de "grote merken" (Nikon, Canon, Sony, Pentax,...) denk ik dat het in essentie weinig uitmaakt.

De eerste vraag die je jezelf best stelt bij de aankoop van een fototoestel is deze:  "Wat wil ik ermee gaan doen?".  De meeste mensen willen geen beroepsfotograaf worden, maar zullen eerder antwoorden in de strekking: "Foto's maken van goeie kwaliteit, aanvaardbaar budget, niet te veel gezeul maar toch voldoende creatieve mogelijkheden".  Voor veel mensen gaat het vaak om vakantiefoto's, familiefoto's, kortom "all round gebruik".  Net die mensen komen vaak naar mij voor aankooptips, en voor hen is dit artikel dus bedoeld.

Waarschijnlijk heb je al een klein compact-toestel en wil je nu net iets meer en beter.  Wat je waarschijnlijk zoekt is een reflexcamera met verwisselbare lenzen.  Daarmee heb je een systeem dat je volledig manueel kan bedienen voor het maximum aan controle en creativiteit, maar je kan net zo goed "snel kiekjes maken" in een volautomatische modus.  Je zoekt dus een reflexcamera, maar laat dat aanbod nu net zo groot en onoverzichtelijk zijn!  Voor ik enkele concrete tips geef, misschien eerst enkele basisbegrippen.

Megapixels.  Dat is het aantal "puntjes" waaruit je foto zal bestaan, of iets technischer, het aantal lichtgevoelige diodes dat op de beeldsensor van de camera zit.  Vroeger was een camera met 2 megapixels (of 2 miljoen pixels) al heel wat, tegenwoordig gaan ze vlotjes tot 12 miljoen en meer.  In principe is het zo dat hoe meer pixels de foto heeft, hoe groter je hem zal kunnen uitvergroten en hoe meer details je zal kunnen zien.  Maar laat je hierin niet meeslepen!!  Veel verkopers zullen beweren "hoe meer pixels hoe beter".  Technisch misschien (soms) waar, maar laat je hierin niet vangen.  Persoonlijk ben ik van mening dat een camera met 6 megapixels vaak al voldoende is.  Die foto's kan je, als ze goed belicht en scherp zijn, zonder problemen uitvergroten tot A3 en zelfs groter.  Als je budget beperkt is, hou hier dan zeker rekening mee en koop eerder een camera met net wat minder pixels maar bijvoorbeeld een betere lens (waarover verder meer).

Sensorformaat.  De hierboven vernoemde lichtgevoelige diodes of pixels zitten allemaal naast elkaar op een chip of beeldsensor.  Hoe groter die sensor is, hoe groter dus ook de pixels kunnen gemaakt worden die erop zitten.  Je kan bijvoorbeeld 12 miljoen pixels samenpakken op een sensor zo groot als een vingernagel (zoals in veel compacte toestelletjes en GSM's), maar je kan ze ook op een vlak zetten zo groot als de bekende negatiefbeeldjes van vroeger.  Als de pixels groter worden op de sensor, worden ze ook lichtgevoeliger.  Vandaar dat een camera-telefoon veel minder goed presteert bij weinig licht:  de pixeltjes zijn gewoon te klein.  Gevolg is dan vaak een korrelige foto, met veel ruis zoals dat heet.  Als je een reflexcamera aanschaft is het formaat van de sensor tegenwoordig min of meer altijd even groot, tenzij je kiest voor een veel duurdere "full frame" camera.  Bij deze laatste is de sensor net zo groot als 1 foto op een negatief van vroeger (24 bij 36 mm).  Hierdoor is de beeldkwaliteit in donkere omstandigheden dan ook superieur.  Helaas valt dit type voor velen buiten het budget en de meeste "consumercamera's" hebben dan ook een iets kleinere sensor (zogenaamde APS formaat).  Maar geen nood:  deze camera's presteren voor de doorsnee gebruiker meer dan voldoende!  Zelfs voor de beroepsfotografen is de dure full frame camera nog maar enkele jaren ingeburgerd.  Kortom, het sensorformaat van de camera die je gaat kopen ligt waarschijnlijk al vast (je kan dat overigens niet kiezen en wordt haast nooit expliciet vermeld), tenzij je echt een groot budget hebt en je een full frame camera wil.  Maar ook hier weer: denk na en overweeg om je budget te spenderen aan goeie lenzen!

Nu je iets meer weet over de technische kant van de beeldsensor en zijn pixels, is eigenlijk het belangrijkste al gezegd over de camera zelf (de zogenaamde "body" of camerahuis).  Al de andere eigenschappen van de body zijn eigenlijk bijkomstig:  de sensor maakt je beeld en is dus het belangrijkste.  Toch zijn er enkele dingen die je keuze mee kunnen bepalen.  Als je zelf niet te veel wil nadenken, kies je best een camera die voldoende automatische programma's heeft:  eentje voor landschappen, eentje voor portretten,...  Ik gebruik ze nooit, maar als je zelf geen zin hebt om je te verdiepen in sluitertijden en diafragma's, zijn ze best wel handig.  Maar geen nood:  elke nieuwe camera is hiervan tegenwoordig ruim voorzien, dus ik kan me niet voorstellen dat ze echt een cruciale rol spelen in je keuze.

Wat wel heel handig kan zijn, is een functie die automatisch stof van de beeldsensor verwijdert.  Bij een reflexcamera zal je waarschijnlijk van lens willen wisselen.  Hierdoor zal er onvermijdelijk stof in de camera komen.  Dat stog zie je dan later vaak als kleine zwarte puntjes op de foto.  Daarom hebben veel camera's  een functie waarmee dat stof verwijderd of gedeeltelijk voorkomen wordt.  Als je dus denkt dat je heel veel van lens zal wisselen, kies je best een camera met een dergelijke functie.

Een laatste camera-functie waar ik even iets over kwijt wil is video.  Voor kleine compactcamera's is het maken van filmpjes (in lage resolutie) standaard.  Voor reflexcamera's was dat tot voor kort NOOIT het geval (of toch heel zelden).  Dit komt door de bouw van de camera. Bij elke foto die de camera maakt moet er eerst een spiegel opklappen, waardoor het maken van filmpjes heel moeilijk was.  Tegenwoordig is dat echter bij meer en meer camera's wel mogelijk.  Die filmpjes hebben dan zelfs een hoge resolutie:  HD-video met je fototoestel is dus mogelijk.  Maar stel je de vraag of je dit echt nodig vindt.  Er zijn trouwens nog altijd beperkingen, hoewel die ook snel opgelost zullen zijn:  scherpstelling is soms moeilijk en een fototoestel ligt anders in de hand dan een videocamera, wat de beeldstabiliteit niet altijd bevordert...

Dan komen we aan het tweede hoofdstuk, namelijk de lenzen of objectieven.  Hoewel megapixels en sensor belangrijk zijn voor de beeldkwaliteit, zal het uit mijn eerdere opmerkingen al wel duidelijk zijn dat ik lenzen veel belangrijker vind dan de body of camera.  Zelf maak ik soms nog steeds foto's met een D70 van de eerste generatie.  Deze camera wordt vaak weggelachen omwille van "te oud voor woorden" en "te weinig pixels" en dergelijke.  Maar feit is dit:  de foto's die eruit komen zijn nog altijd hetzelfde als vroeger en dus nog altijd even goed.  Waarom?  De kwaliteit van de foto wordt bepaald door de lens.  Een goeie lens maakt scherpe foto's, zowel op een camera met 6 als 12 megapixels.  Misschien ook weer eerst enkele begrippen die belangrijk zijn voor een lens of objectief.

Brandpuntsafstand.  De technische definitie zal ik je besparen maar je mag dat ruwweg zien als de lengte van het objectief, uitgedrukt in milimeter.  Vaak wordt die echter verkort, zodat bijvoorbeeld een 400 mm objectief niet effectief 40 cm lang zal zijn.  Dit getal bepaalt echter de beeldhoek die de lens in beeld brengt.  Hoe kleiner dit getal, hoe groter de hoek die de foto beslaat.  Wil je dus bijvoorbeeld een open landschap fotograferen dan wil je een groothoeklens, zoals bijvoorbeeld een "14 mm lens".  Wil je echter een dier fotograferen dat ver verwijderd is, dan neem je een telelens, zoals bijvoorbeeld een "300 mm lens".  In de praktijk wordt alles wat lager is dan 35 tot 50 mm, beschouwd als groothoeklenzen en alles wat hoger is als telelenzen.  Het bereik van 35 tot 50 mm noemen we standaardlenzen, omdat ze het meest natuurlijk overkomen en overeenkomen met ongeveer ons eigen gezichtsveld.  Let op dat deze getallen enkel gelden voor reflexcamera's van het zogenaamde kleinbeeldtype.  Een Hasselblad middenformaatcamera heeft bijvoorbeeld een veel grotere sensor, waardoor een 80mm lens eerder als standaard zal bestempeld worden.  Eigenlijk is een 50mm lens enkel standaardlens op een "full frame" kleinbeeldcamera.  Voor de camera's met het iets kleinere sensorformaat, dat je wellicht gaat kopen zoals hoger vermeld, moet je eigenlijk de brandpuntsafstand vermenigvuldigen met een factor om te corrigeren voor de kleinere sensormaat.  Voor Nikon is dat ongeveer een factor 1,5.  Een 50 mm lens wordt dus eigenlijk een 75mm, wat al een kleine telelens is.  Dit is vaak niet echt belangrijk, maar wel goed om in je achterhoofd te houden.  Als je bijvoorbeeld veel landschappen gaat fotograferen, denk dan eraan dat een 24mm lens soms eigenlijk al geen echte groothoeklens meer is...  Voor zoomlenzen vind je tenslotte telkens de uiterste waarden.  Een 24 - 70 mm lens is een lens bijvoorbeeld die je van licht groothoek kan inzoomen tot licht tele.  

Diafragmagetal.  Naast de brandpuntsafstand vind je op een lens ook nog één of twee getallen, voorafgegaan door een "f", die de maximale lensopening aanduiding waarin je kan fotograferen.  De precieze uitleg van het diafragma van de lens hoort eerder thuis in een basiscursus fotografie, maar toch is dit getal op de lens heel belangrijk.  Het bepaalt namelijk hoe geschikt de lens is voor fotograferen bij weinig licht (binnen, 's avonds,...).  Hoe kleiner het getal, hoe "lichtsterker" de lens is, of "hoe meer licht ze opvangt" en dus hoe geschikter ze is voor fotografie bij weinig licht.  Een lens met de aanduiding "50mm f1,8" is dus een standaardlens met maximale opening f1,8.  De "f-schaal" begint bij 1 en loopt voor de meeste lenzen tot ongeveer f32, dus f1,8 is al een heel lichtsterke lens.  Een profesionele lens die ik gebruik is bijvoorbeeld de "24 - 70 f2,8".  Een zoomlens dus met maximale opening f2,8, wat heel goed is voor een zoomlens.  Maar wat als er twee f-getallen op de zoomlens staan?  Vaak zie je bijvoorbeeld "28 - 80 mm f3,5 - f5,6".  Dan betekent dit dat het eerste getal geldt voor het laagste deel van je zoombereik, het tweede getal geldt voor het hoogste deel van het zoombereik.  Met het aangehaalde voorbeeld zal je dus in de groothoekstand nog wel relatief lang kunnen fotograferen in de avond (zonder statief), maar ingezoomd tot 80 mm haal je maar f5,6 wat betekent dat je al heel wat meer licht zal nodig hebben.  Deze lens is dus bijvoorbeeld minder geschikt voor concertfotografie om maar iets te noemen.  Jammer genoeg hebben veel "budgetlenzen" dit als grootste nadeel:  de maximale lensopening varieert met de brandpuntsafstand.  De heel dure objectieven hebben dit vaak niet.  De lenzen die ik gebruik hebben bijvoorbeeld allemaal een constante opening over het hele bereik.  Als beroepsfotograaf maak ik die investering omdat ik weet dat de kwaliteit superieur is, maar als amateur is dat vaak toch een hele grote investering (we spreken over objectieven van 1500€ tot enkele duizenden).

Tot zover de uitleg, maar wat koop je nu het best voor goeie allround doeleinden?  Nogmaals, ik kan alleen advies geven voor Nikon, maar het advies voor de lenzen is ook nuttig voor andere merken, aangezien de objectieven van de verschillende merken vaak in dezelfde lijn liggen.

Wat betreft de body:  wil je videofilmpjes kunnen maken, dan is de D90 een goeie keuze.  Het is de eerste Nikon reflexcamera met deze functie, maar is daarnaaste een heel degelijke camera voor de veeleisende amateurs.  Is video niet zo belangrijk, dan zijn er meer mogelijkheden.  Zo is de D60 een mooie instapcamera als je nog nooit met een reflexcamera werkte.  Voor zijn prijs een degelijk toestel met veel mogelijkheden.  Als je echter ooit al met een reflexcamera werkte en al wat ervaring hebt, dan zal je met de D60 sneller beperkingen ondervinden dan met de, weliswaar duurdere, D90.  Voor de verder gevorderde amateurs, en de hogere budgetten jammer genoeg, is de D300 het bekijken waard.  Deze camera wordt zelfs veel gebruikt door beroepsfotografen:  hij is handig van formaat en toch robuust en degelijk.  Wil je toch echt gaan voor een full frame camera, dan zijn er de D700, D3 en de topper van de reeks:  de D3X.  Het vermelden waard is ook de D5000, de enige reflexcamera met verwisselbare lenzen van Nikon die een draaibaar schermpje heeft:  ideaal voor ongewone camerastandpunten, hoog boven je hoofd of laag bij de grond.  Bij een reflexcamera kijk je trouwens in principe altijd door de zoeker bij het fotograferen.  Als je dat niet ziet zitten, koop dan zeker een camera met "live view" functie, waardoor je ook op het schermpje kan kijken.

Wat de lenzen betreft, is het advies moeilijker en zeer sterk afhankelijk van je budget en je geplande gebruik.  Als je je wil beperken, omwille van plaats- of gewichtsoverwegingen, tot één lens, dan kies je uiteraard best voor een zoomlens met een ruim bereik.  Zo is de Nikkor 18 - 200 mm f3,5 - f5,6 een heel goeie "reislens".   Op reis zal je meestal buiten en overdag fotograferen, dus de beperkte lichtsterkte op 200mm is vaak niet echt een probleem.  Met deze lens heb je een groot bereik in 1 lens, voor een mooie prijs.  Een lens die ik ook altijd aanraad, is de 50mm f1,8.  Een heel lichtsterke lens van schitterende kwaliteit.  Voor een spotprijs te krijgen en ze kan qua kwaliteit moeiteloos concurreren met een pro-objectief van 10 keer zo duur...  Ze weegt overigens heel weinig en is klein en kan dus altijd wel ergens terecht in de fototas.  Ideaal voor als je toch wat foto's wil trekken bij donkere omstandigheden.  

Hopelijk heb je hiermee al een en ander bijgeleerd en kan je nu iets meer onderlegd naar de winkel stappen.  Uiteraard mag me altijd meer uitleg vragen, laat gewoon een comment achter hieronder met je vraag...

Roeland